Czy musisz zgłosić pożyczkę do urzędu skarbowego?

Zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego w wielu przypadkach wciąż budzi wątpliwości – zwłaszcza gdy pieniądze pochodzą od rodziny lub znajomych. Choć pożyczki bywają traktowane jako nieformalne ustalenia między stronami, w świetle przepisów mogą wiązać się z koniecznością zapłaty podatku oraz dochowaniem określonych formalności. Znaczenie ma to, kto udziela pożyczki, jaka jest jej wysokość oraz czy mieści się ona w granicach ustawowych zwolnień. Warto wiedzieć, kiedy trzeba zapłacić podatek od pożyczki PCC, a kiedy nie, oraz jakie różnice występują między wsparciem od członka rodziny a pożyczką udzieloną przez osobę niespokrewnioną lub instytucję finansową.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Pieniądze od członka rodziny – kiedy zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego jest konieczne?
• PCC-3 – jak wypełnić? Pożyczka od rodziny
• Pożyczka od osoby spoza rodziny – niższy limit, więcej obowiązków
• Podatek od pożyczki PCC zawartej z instytucją finansową
• Opodatkowanie pożyczki od rodziny, osoby obcej i instytucji finansowej

Pieniądze od członka rodziny – kiedy zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego jest konieczne?

Jeśli pożyczasz pieniądze od członka najbliższej rodziny – czyli osoby z tzw. zerowej grupy podatkowej – możesz skorzystać z preferencyjnych warunków zwolnienia z podatku PCC. W 2025 roku obowiązuje limit wynoszący 36.120 zł w ciągu 5 lat od jednej osoby. Jeżeli kwota pożyczki nie przekracza tej granicy, nie musisz składać żadnych dokumentów do urzędu skarbowego ani płacić podatku. Pożyczka taka jest całkowicie wolna od formalności. Jeżeli jednak otrzymasz od tej samej osoby więcej niż 36.120 zł, wciąż możesz uniknąć podatku, ale musisz spełnić dwa podstawowe warunki:

• w urzędzie musi zostać złożona deklaracja PCC-3. Pożyczka koniecznie musi być objęta umową, a na złożenie dokumentów masz 14 dni od daty podpisania,
• musisz udokumentować pożyczkę przelewem lub przekazem pocztowym – gotówka nie wystarczy.

Niedopełnienie któregokolwiek z tych obowiązków nakłada opodatkowanie pożyczki od rodziny i konieczność zapłaty podatku PCC w wysokości 0,5%. Co więcej, jeśli urząd skarbowy uzna, że przekazanie pieniędzy było ukrywane, może zastosować sankcyjną stawkę 20%, nawet jeśli miała miejsce między najbliższymi.

PCC-3 – jak wypełnić? Pożyczka od rodziny

PCC-3 – jak wypełnić? Pożyczka od rodziny wymaga wskazania w formularzu kilku danych. W części A należy zaznaczyć, że składasz deklarację jako podatnik. W części B trzeba wpisać swoje dane osobowe, a w kolejnych sekcjach – dane pożyczkodawcy, datę zawarcia umowy oraz kwotę pożyczki. W części D formularza podajesz podstawę prawną zwolnienia z PCC, czyli art. 9 pkt 10 lit. b ustawy. Jeśli nie dotyczy Cię opodatkowanie pożyczki od rodziny, w polu dotyczącym obliczonej kwoty wpisujesz „0”. Warto również dołączyć do deklaracji załącznik PCC-3/A, jeśli pożyczkodawca nie jest jedyną stroną czynności. PCC-3 – jak wypełnić? Pożyczka od rodziny wymaga precyzyjnego uzupełnienia formularza, nawet jeśli nie wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku.

Pożyczka od osoby spoza rodziny – niższy limit, więcej obowiązków

Sytuacja wygląda zupełnie inaczej, gdy pożyczka pochodzi od osoby spoza najbliższego kręgu, na przykład od dalszego krewnego, przyjaciela, partnera, sąsiada czy znajomego. W takich przypadkach limit zwolnienia wynosi jedynie 1000 zł. Każda pożyczka przekraczająca tę wartość musi zostać zgłoszona do urzędu skarbowego i wymaga zapłaty podatku w wysokości 0,5% od całej kwoty. W tym przypadku nie obowiązuje żadne zwolnienie „po złożeniu deklaracji” – nawet po spełnieniu wszystkich formalności, pożyczka podlega opodatkowaniu. Przykładowo, jeśli pożyczasz od osoby niespokrewnionej 5000 zł na nagły wydatek, jesteś zobowiązany do:

• złożenia formularza PCC-3 w terminie 14 dni,
• zapłacenia podatku PCC w wysokości 25 zł (0,5% od 5000 zł).

Niewywiązanie się z obowiązku zgłoszenia skutkuje nie tylko obowiązkiem zapłaty podatku zaległego, ale także możliwą karą pieniężną lub zastosowaniem stawki sankcyjnej.

Podatek od pożyczki PCC zawartej z instytucją finansową

Jeśli zaciągasz pożyczki online lub pożyczki długoterminowe, w banku lub w innej instytucji finansowej, nie masz obowiązku zgłaszania jej do urzędu skarbowego. Tego typu umowy nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC). Wynika to z przepisów, zgodnie z którymi jeśli dana czynność jest opodatkowana VAT lub choćby jeden podmiot jest zwolniony z VATu, to nie jest naliczany podatek od pożyczki PCC. Do końca 2021 roku wszystkie pożyczki gotówkowe udzielane przez instytucje finansowe były obligatoryjnie zwolnione z VAT. Wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu w 2022 r., ustawodawca dopuścił możliwość opodatkowania usług finansowych VAT-em, ale tylko w relacjach B2B. Decydując się więc na kredyty dla firm, warto upewnić się, że nie jest wymagane zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego.

Opodatkowanie pożyczki od rodziny, osoby obcej i instytucji finansowej

Zawarcie pożyczki może wiązać się z obowiązkiem podatkowym. Znaczenie ma zarówno wysokość pożyczki, jak i relacja między stronami. Pożyczki od najbliższej rodziny są objęte preferencyjnym zwolnieniem z podatku PCC do kwoty 36.120 zł w ciągu 5 lat, pod warunkiem, że spełnione są odpowiednie warunki formalne. Jeśli pożyczasz więcej niż ten limit, nadal możesz uniknąć podatku. Musisz jednak złożyć dokument, jakim jest deklaracja PCC. Pożyczka powinna być również udokumentowana przelewem lub przekazem. Brak zgłoszenia lub przelewów to ryzyko utraty zwolnienia i naliczenia podatku, a nawet sankcji.

Dla pożyczek od osób niespokrewnionych sytuacja jest bardziej restrykcyjna – już po przekroczeniu 1000 zł pojawia się obowiązek zapłaty 0,5% podatku i złożenia deklaracji PCC-3. Jeśli chcesz uniknąć niejasności i niepotrzebnych kosztów, pamiętaj: każda pożyczka powinna być traktowana poważnie. Zachowanie prostych zasad formalnych pozwala nie tylko działać zgodnie z prawem, ale też chroni przed przyszłymi sporami czy odpowiedzialnością podatkową.